Để con tự lập, bố mẹ đừng là vật cản

"Khi người lớn làm hộ điều trẻ có thể làm, người lớn đang là vật cản trên con đường phát triển của bé”, bà Chiristine Munn, Chủ tịch Hiệp hội Montessori Mỹ tiết lộ.

Trong hội thảo “Làm sao để trẻ tự lập” vừa được tổ chức tại Hà Nội, bà Chiristine Munn chia sẻ, thực tế người lớn thường không nhìn nhận ra con nít từ 2 tuổi đã khao khát tự mình làm mọi việc. Theo quan sát của bà, những câu trẻ 2 tuổi thường nói bên cạnh các từ “bố”, “mẹ”, “không” là “Con có thể tự làm được”, “Để con tự làm”...

Dựa vào kiến thức về sự phát triển của trẻ cũng như hành trình đào tạo trẻ ở trường mầm non, chuyên gia này khẳng định trẻ em 2 tuổi đã có thể tự lập ở 4 lĩnh vực căn bản trong cuộc sống: ăn, ngủ, đi vệ sinh & tự mặc quần áo. Bà bật mí những bức hình thực tế ở Mỹ bé 2 tuổi có thể rót sữa từ một chiếc bình lớn và tự uống; bé 3 tuổi có thể tự cắt chuối, táo và tự làm một bữa ăn đơn giản… Trên thực tế, các con của nhà giáo dục này từ 5-6 tuổi đã có thể tự dậy, chuẩn bị thức ăn sáng cho mình (bữa sáng giản đơn với bánh mì, ngũ cốc, sữa) & thậm chí phục vụ cha mẹ tận giường…

“Chẳng thể tin được”, “làm sao con tôi có thể tự làm được việc đó?”, “vì sao ở trường con tự làm mọi thứ mà ở nhà con không thể làm việc gì?”… là những câu hỏi giảng viên trường bà thường gặp phải từ phụ huynh, cũng là một thực tế mà nhiều ba mẹ Việt lo lắng. Theo bà Chris, vấn đề nằm ở chỗ người lớn thường làm hộ, ngăn cấm con nít khi chúng đòi làm việc gì đó. “Chúng ta yêu mến con và muốn làm mọi điều tốt đẹp cho con, nhưng chúng ta không thể đi cùng chúng cả đời. Do vậy, hãy để trẻ tự làm”, bà nói.



Những phụ huynh băn khoăn khi trẻ đến trường Montessori được dùng kéo, dao (loại dao nhỏ phù hợp, an toàn cho bé em) để cắt đồ ăn. Họ thường hỏi: “Lỡ trẻ cắt đứt tay thì sao?”. Những giáo viên trả lời: “Cũng có trường hợp cắt phải tay, nhưng chỉ xây xước tí thôi, không trầm trọng. Đây đều là cách chúng ta học. Người lớn cũng thế, có ai chẳng một vài lần bị đứt tay. Chúng sẽ học sử dụng dao một cách khôn khéo hơn. Và quả thật, thường các em chỉ cắt phải tay một lần”.

Khi nhìn vào danh sách việc trẻ có thể tự làm và tấm hình làm việc thực tế của bé em, một phụ huynh đặt câu hỏi: Rất nhiều bố mẹ Việt vẫn đút cho con ăn, rót nước cho con uống, mặc quần áo, đi giày cho con…, thậm chí tới lúc con 5 tuổi, vẫn dọa nạt, rủ rê để đút từng thìa cơm, có phải chúng tôi đang là vật cản của con?

Một phụ huynh khác có con 4 tuổi tiết lộ, đã làm hộ con mọi thứ từ nhỏ đến giờ, ngày nay con chẳng chịu làm bất cứ việc gì, làm sao để con tự lập trở lại? “Hãy bắt đầu từ những việc mà con thích, làm từng việc một. Hãy thử cách khiến cho việc đó thú vị. Chẳng hạn bố mẹ có thể đổ nước vào một bình nhỏ, cho con tự rót ra cốc. Trẻ em phần lớn hào hứng với việc đó”.

Tư duy lại về việc “dạy con tự lập”

Dạy con tựlập là một bài viết nóng, được khá nhiều cha mẹ quan tâm vào những năm gần đây. Nhiều chủ đề như người Mỹ dạy con tự lập như thế nào, làm sao trẻ con Pháp, Đức có thể tự chủ, tự tin như vậy… là thông tin được tìm kiếm & trao đổi nhiều trên các diễn đàn & báo mạng.

Nhà giáo dục Maria Montessori đã khẳng định, trẻ em tự phát triển. Trẻ 0-6 tuổi có trí tuệ thẩm thấu, khả năng học hỏi diệu kỳ từ môi trường, như một miếng bọt biển có thể thấm hút mọi thứ xung quanh mình. Chỉ cần cung cấp một môi trường an toàn, hỗ trợ, với những đồ đạc vừa số đo, các dụng cụ thực hiện chào mời trên giá, trẻ sẽ háo hức tự mình làm mọi thứ.

Các quan sát & trải nghiệm của bà đã & đang được chứng minh ở các trường học Montessori. Khi được có trong môi trường phù hợp, với nguyên vẹn vật dụng, trẻ sẽ tự lấy vật dụng học tập, tự cất vào giá khi sử dụng xong, tự lau dọn bàn ghế & phòng học, tự đi vệ sinh, mặc quần áo, đi giày & các hoạt động thi hành cuộc sống khác…

Cũng gần giống như vậy, để trẻ có thể tự lập, việc của ba mẹ không phải là đứng lớp hay ép buộc, mà chìa khóa nằm ở chỗ: Tạo ra môi trường để khuyến khích chào mời trẻ tự làm - vốn dĩ là nhu cầu lớn lao của các em bé 2-3 tuổi.

“Khi tự làm thành công một việc gì đó, trẻ sẽ tự tin vào chính mình, có hình ảnh bản thân tốt đẹp, cảm thấy mình có giá trị, khi trưởng thành trẻ sẽ tự chủ, có khả năng để ứng phó với những thử thách của cuộc sống”, bà Christine Munn nói.

Một yếu tố khác mà nhà giáo dục này nhắc đi nhắc lại là sự kiên nhẫn của cha mẹ. “Con nít chân ngắn hơn chúng ta, bước chậm hơn chúng ta. Thay vì bế để con đi nhanh hơn, ba mẹ hãy đi chậm lại. Lúc đầu làm việc gì, con cũng sẽ vụng về, lóng ngóng, nhưng lần lần con sẽ tự làm được", bà nói.

Các gợi ý cụ thể để trẻ tự lập:

- Nếu trẻ có thể tự đi, không bế.

- Cho con thấy cách bố mẹ lau dọn và để con tự làm.

- Nếu có thể, hãy sửa soạn cho con những đồ đạc, vật dụng vừa cỡ: Để nước ở nơi con có thể tự rót được, chuẩn bị giẻ lau sặc sỡ để con yêu thích việc lau chùi bàn ghế, để quần áo ở nơi con có thể tự lấy được, mua quần áo đơn giản, dễ mặc vào cởi ra để con có thể tự làm…

- Dạy con bằng cách làm mẫu cho con, không chỉnh sửa lỗi sai của con.

- Chỉ phụ giúp khi con cần, không nhảy vào làm hộ khi thấy con gặp trở ngại hoặc làm chưa tốt.